Wat is darmkanker?
In België tellen we jaarlijks 9.000 nieuwe gevallen van (dikke)darmkanker. De verdeling tussen mannen en vrouwen is vrijwel gelijk. Darmkanker is de tweede meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen en de derde meest voorkomende bij mannen. De aandoening komt aanzienlijk meer voor vanaf de leeftijd van 50 jaar. Hoe vroeger men het kwaadaardig gezwel ontdekt, hoe groter de kansen op genezing. Vandaar het belang van opsporing en vroegtijdige diagnose. Ook in andere geïndustrialiseerde landen blijft de frequentie van darmkanker hoog. Over de hele wereld tellen we jaarlijks 875 000 nieuwe gevallen. In Europa sterven er dagelijks 580 mensen ten gevolge van darmkanker. In Vlaanderen verliezen 5 families per dag een geliefde aan darmkanker.
Dikke darm (colon)
De kartel- (colon) en de endeldarm (rectum) vormen samen de dikkedarm. Die bestaat uit vier delen: de stijgende (colon ascendens), de dwarse colon transversum), de dalende (colon descendens), en het sigmoïd (colon sigmoideum). Dat eindigt in de endeldarm (rectum). De dikke darm bundelt de resten van de spijsvertering. Het proces leidt uiteindelijk tot de vorming van de ontlasting.
Hoe ontstaat darmkanker?
Cellen zijn de kleinste levende deeltjes van ons lichaam. Ze delen zichzelf om de groei of het onderhoud van het organisme te verzekeren. Binnenin elke cel controleren verschillende genen (DNA-deeltjes) dat proces nauwgezet. Toch ontsnapt de celdeling soms aan de controle. De aangemaakte overtollige cellen vormen dan samen een gezwel. Wanneer het gezwel uit kankercellen bestaat, kunnen die van hun oorspronkelijke plaats ‘ontsnappen’ om andere delen van het lichaam te koloniseren en aan te tasten. Dat noemt men uitzaaiingen (metastasen).
Een kwaadaardig gezwel (tumor) kan in de dikke darm opduiken. Bijna altijd ontstaat het gezwel uit een niet-kwaadaardige (benigne) poliep in het darmkanaal. Tussen het ontstaan van een goedaardige poliep en de ontwikkeling tot een kwaadaardig gezwel of darmkanker verloopt gemiddeld 8 tot 10 jaar.
Risicofactoren
In 75 tot 80 percent van de gevallen is er bij dikkedarmkanker geen sprake van een bepaalde risicofactor of erfelijke belasting. Voor de resterende gevallen bestaat er een aantal factoren die mensen vatbaar maken voor deze vorm van kanker: familiale belasting, erfelijke vormen van darmkanker, leeftijd, poliepen; voorgeschiedenis, chronische darmontstekingen.
Al die factoren verhogen het risico om darmkanker te krijgen, doch de aanwezigheid van een of meer van die risicofactoren heeft evenwel niet noodzakelijk darmkanker tot gevolg.
Overgewicht, overmatig alcoholgebruik, roken en een ongezonde levensstijl verhogen het risico op darmkanker. Daarom moet ook voldoende aandacht worden besteed aan een gezonde levensstijl, waarbij voldoende beweging en een gezonde evenwichtige voeding (rijk aan vezels, groeten en fruit) van groot belang zijn. Dit wordt ook de ‘primaire preventie’ genoemd in tegenstelling tot de screening die ‘secundaire preventie’ wordt genoemd.
Overmatig gebruik van verwerkt rood vlees verhoogt ook het risico op darmkanker.
- Familiale belasting: de kans op darmkanker hangt af van het aantal personen uit dezelfde familie die kanker of poliepen hebben, en van de leeftijd van die personen. Hoe jonger de getroffen persoon is, hoe groter het risico voor zijn omgeving
- Erfelijkheid: er bestaan zeldzame vormen van erfelijke darmkanker. Familiaire adenomateuze polyposis (FAP) is bv. een aangeboren erfelijke aandoening waarbij zonder preventieve chirurgie bijna altijd kanker ontstaat. Patiënten met dit syndroom ontwikkelen honderden poliepen in de dikke darm, die zonder verwijdering altijd kwaadaardig ontaarden. Personen met een Hereditair Non-Polyposis Colorectaal Carcinoom (HNPCC of Lynch-syndroom) hebben een verhoogd risico op darmkanker, zonder dat zij veel poliepen ontwikkelen.
- Leeftijd: De meeste patiënten die aan deze vorm van kanker lijden, zijn ouder dan vijftig; toch kan de ziekte op iedere leeftijd voorkomen. De gemiddelde leeftijd ligt hoger bij vrouwen (72 jaar) dan bij mannen (69 jaar). Ongeveer 10% van de personen met darmkanker is jonger dan 50 jaar. De laatste jaren neemt het aantal jongvolwassenen (< 50 jaar) met darmkanker toe.
- Poliepen: darmkanker ontstaat bijna altijd uit goedaardige poliepen. Ongeveer 5% van de poliepen wordt kwaadaardig. Ongeveer een kwart van de bevolking heeft darmpoliepen op de leeftijd van vijftig jaar. De verwijdering van die poliepen vermindert het risico op het ontstaan van kanker aanzienlijk. Het is niet mogelijk om uit te maken welke poliepen wel of niet tot kanker zullen ontwikkelen.
- Chronische darmontstekingen: Patiënten met een langdurig bestaande actieve ulceratieve colitis (langer dan 10 jaar) of actieve ziekte van Crohn met aantasting van de dikke darm lopen een verhoogd risico.
We zijn er voor jou
Het ‘Stop Darmkanker’-team heeft slechts één doel voor ogen: een wereld zonder darmkanker. Op onze website vind je betrouwbare en wetenschappelijk onderbouwde informatie. Wij geloven in het principe “méér informatie = minder darmkanker”!
