Wie hoopte dat in 2022 opnieuw meer mensen hadden deelgenomen aan het bevolkingsonderzoek darmkanker is eraan voor de moeite. Dat laatste zullen we als vzw Stop Darmkanker maar niet te letterlijk nemen.
Eind vorige week maakte Minister Hilde Crevits met een persbericht de cijfers bekend van 2022. Het was de laatste weken spannend afwachten. Het duurde dit jaar langer dan anders (waarom toch?). De tijd dat de Minister je uitnodigde op de persconferentie om wat toelichting te geven bij de cijfers ligt ver achter ons.
Ik had stiekem gehoopt dat de cijfers, of beter hèt cijfer waar het voor mij allemaal om draait beter was. Neen dus. Voor de 2de maal sedert de start van het bevolkingsonderzoek 10 jaar geleden duikt het “deelname”-percentage onder de 50%. Dat wil dus zeggen dat méér mensen de test niet doen dan wel doen. Hopelijk krijgen ze er later geen spijt van. Het glas is zelfs niet meer halfvol. Op school betekent dat “gebuisd”. Doodjammer. Van 52,5 in 2021 naar 48,3 % in 2022… dat is een daling met 10%! Nog toevoegen dat 48,3% het laagste deelnamepercentage ooit is!
Er is veel cijfermateriaal om te bespreken, maar ik hou het deze keer op één cijfer: het “deelname”-percentage. Anders wordt dit stukje te lang. Als we met onze vzw steeds op “Doe De Test” hameren, dan is dàt cijfer het kerncijfer. Al de rest, ook het positieve nieuws (méér darmkankers in vroege fase) is daar rechtstreeks het gevolg van.
Dat deelname-cijfer werd amper vermeld. Het werd in de traditionele ‘screening in een notendop’-fiche zelfs netjes vervangen door de ‘dekkingsgraad’. Een handig trucje om de resultaten wat op te smukken? Niet de eerste maal dat men dit doet. Vraag aan eender wie wat precies de ‘dekkingsgraad’ is, niemand zal je snel een juist antwoord geven. Ik vertel je terloops dat het altijd een 10-tal percent boven het deelnamepercentage ligt. Dat is natuurlijk handig voor wie van goede cijfers houdt. Het deelnamepercentage daarentegen is glashelder. Het woord zegt letterlijk wat het betekent. Het percentage van de mensen dat deelneemt aan het bevolkingsonderzoek.
Het blijft merkwaardig dat de Vlaamse overheid één van de enigste landen (regio’s) ter wereld is die de dekkingsgraad (coverage rate) steeds als eerste naar voren schuift. Vanuit politiek standpunt misschien juist, maar het gaat hier niet over politiek, het gaat over mensenleed en mensenlevens.
Bij onze Noorderburen maakt de Minister zich zorgen dat het ‘deelnamepercentage’ van 71 (!) naar 69 is gegaan. Ik weet niet of er bij ons iemand wakker ligt van het feit dat we opnieuw onder de 50%-grens duiken. Laten we COVID nu niet meer als excuus inroepen. Dat konden we voor 2020 nog doen, maar nu niet meer. Het zou nu aan de grotere groep ‘jongeren’ (groep tussen 50-60 jaar) liggen die minder deelnemen. Die trekken het resultaat naar beneden.
Vorig jaar -toen het deelnamepercentage 52% bedroeg- gaf men openlijk toe: ‘Het moet beter’. Men kondigde een hele reeks maatregelen aan die tot een beter resultaat moesten leiden. Niet dus… Dezelfde maatregelen die ook nu weer uit de kast worden gehaald, want opnieuw ‘het moet beter’. Meer ‘Bla, Bla, Bla’ campagne, de rol van de huisarts extra benadrukken en ondersteunen, specifieke campagnes die ‘meer kwetsbare mensen rechtstreeks gaan aanspreken’, etc.
Het zou de Vlaamse overheid sieren moesten ze de deelnamepercentages veel sneller bekend maken. Nu blijft men continu achter de feiten aanlopen. Het kan toch niet dat dit een bewuste strategie is? By the way, waarom is het quasi onmogelijk om recente cijfers uit Wallonië en Brussel te vinden? Ik vrees dat je niet ver moet zoeken naar het antwoord. Niemand laat graag in zijn (slechte) kaarten kijken. Toen ik onlangs in Artsenkrant las dat men in Wallonië zegt: “De deelnamegraad aan de screening stijgt gestaag, dus zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet” (amper 20%!) en dat men in Brussel stelt “De resultaten zijn vergelijkbaar met die in Wallonië. Het deelnamepercentage bedraagt 12%” viel ik bijna van mijn stoel. Ik vind dat niet alleen on-aan-vaard-baar, ik vind dat hallucinant!
Iedereen, ik herhaal, iedereen is erbij gebaat dat méér mensen deelnemen aan het bevolkingsonderzoek. Laat ons hiervoor dan ook samen extra inspanningen leveren. Zouden overheid, steden en gemeenten, media en farma, het zgn. ‘middenveld’ en andere non-profit organisaties beseffen voor welke grote uitdaging ze staan? Ik mag de ziekenfondsen en verzekeringsinstellingen ook niet vergeten. Ik droom dan wel van een ‘wereld zonder darmkanker’, maar met de vergrijzing van de bevolking en de ‘verjonging’ van darmkanker komt er een lawine van darmkankers op ons aan. De klok tikt, het is eigenlijk al vijf na twaalf, er is geen tijd te verliezen. Negen begrafenissen per dag blijft voor mij nog steeds onaanvaardbaar voor een moderne welvaartstaat. Wie vindt dat een ‘sepsis’-plan hoogdringend nodig is, moet zich ook afvragen of er geen ‘darmkanker-plan’ nodig is.
Aan de Universiteit Hasselt is men, dankzij een investering van het Limburgs Kankerfonds en onze vzw Stop Darmkanker, begonnen met het ontwerpen van een ‘live darmkanker-dashboard’ waar alle gegevens over deelname, opsporing, etc. voor iedereen toegankelijk zijn. Wat voor Covid-19 kon, moet ook voor darmkanker kunnen. Data snel online ter beschikking stellen vereist niet alleen data -die zijn er genoeg-, maar vooral de wil om die data ter beschikking te stellen. Zou daar het schoentje nijpen?!
Wij weten alvast wat er ons met onze vzw Stop Darmkanker te doen staat. Blijven campagne voeren, op dezelfde nagel blijven kloppen. Misschien met een zwaardere hamer.
Ik wil met een positieve noot afsluiten. Proficiat aan het Noord-Limburgse Bocholt. Zij zijn opnieuw de beste leerling van de klas in Vlaanderen. Zij bewijzen, samen met Pelt, Retie, Oud-Turnhout en Kasterlee dat de kaap van 60% deelname wel te overschrijden is! Doe zo voort!
Tot blogs,
Luc Colemont
